De dageraad van de 19e eeuw was getuige van een ongekende periode van westerse dominantie. Macht, invloed en rijkdom bedekten de schouder van de landen in Europa die de kunst van de overzeese kolonisatie beheersten. Groot-Brittannië was een van de landen die voorop liepen in deze beweging om hun mondiale invloed te vergroten, samen met Frankrijk; het veroverde een groot deel van de overzeese koloniën en vormde zo een ongeëvenaarde imperiale structuur.
Het Britse rijk werd gevormd via een langdurig proces, beginnend met de strijd van enkele handelsbedrijven in Oost-Indië tot aan de annexatie van India, gevolgd door de imperialisatie van het Afrikaanse continent. Na verloop van tijd verwierf Groot-Brittannië de controle over de belangrijkste economische centra van de wereld, waardoor het land de status van grote mogendheid kreeg.
De term ‘imperialiseren’ weerspiegelt de mate en de omvang van de soevereiniteit van een land over bepaalde gebieden. Voor Groot-Brittannië betekende dit dat het een krachtige invloed zou hebben op de politiek, economie en cultuur en andere facetten van het dagelijks leven, evenals op de administratieve controle over zijn koloniën.
Het Britse rijk weerspiegelde de internationale machtsstructuur tijdens de Victoriaanse periode. Het was een belangrijke factor in het beïnvloeden van de koers van de politiek en economie in de wereld. Op haar maritieme reizen vormde de Royal Navy een privé-marine van de keizer, beschermde de handel en probeerde controle te krijgen over de koopwaar.
De imperialisering van Groot-Brittannië werd op gang gebracht door de industriële revolutie, die bijdroeg aan de revolutie in de oorlogsnetwerken. Dit maakte de marine tot een formidabele machine en versterkte het vertrouwen van Groot-Brittannië in het handhaven van Pax Britannica. Afgezien van de industriële revolutie moedigde het Britse mercantilisme het imperialisme aan terwijl het ernaar streefde de hulpbronnen te beheersen en de winsten te laten groeien en tegelijkertijd converteerbare obligaties te verkrijgen.
Om hun expansionistische manifesten te bevorderen, namen de Britten hun toevlucht tot verschillende strategieën, zoals dwangdiplomatie, controle over hulpbronnen, spoorwegen en telegraaf, veldslagen en andere militaire aankopen. Door deze strategieën kon Groot-Brittannië grote delen van de Caribische, Afrikaanse en Chinese markten veroveren, evenals de nabijheid van India. Zo konden de Britten gemakkelijk de inheemse bevolking overmeesteren en controleren.
De belangrijkste factor achter de Britse imperialisatie was het idee van sociale superioriteit. Men geloofde dat de Britse beschaving vooruitstrevend was en daarom was het de verantwoordelijkheid van de Britten om andere landen via hun kolonisatie de juiste weg voorwaarts te tonen. Dit idee van superioriteit verspreidde zich naar de algemene bevolking, die deze gedachten in hun economie, wetten en onderwijs inprentte.
Economische impact
De Britten die hun imperialisatie-inspanningen uitvoerden, hadden een enorme economische impact op de gekoloniseerde regio’s. De economische motivaties hielden vooral verband met de verwerving van hulpbronnen. Koloniale gebouwen en monumenten, transportnetwerken, contractarbeiders, winning van mineralen, slavernij en belastingen werden allemaal gebruikt om winst te behalen. Opgemerkt moet worden dat India het meest winstgevend was vanwege het grotere aantal beschikbare hulpbronnen, zoals katoen en thee.
De gevolgen van de economische imperialistische tendensen waren ernstig en veroorzaakten wereldwijd dramatische veranderingen. Ontwikkelingslanden zonder middelen of die achterlijk waren, hadden geen toegang tot internationale markten, wat leidde tot armoede en een lage levensstandaard in die gebieden.
Tegelijkertijd ontvingen de Britten aanzienlijke economische voordelen in vergelijking met andere imperiale machten. Door het verkrijgen van grondstoffen en handelsnetwerken konden zij profiteren van de koloniën. De Britse controle over de koloniën betekende dat ze politiek konden ingrijpen om de ontwikkeling van industrieën in hun koloniën te ondersteunen ten behoeve van hun eigen economie. Hierdoor ontstond een sterke Britse economie die zich verder kon uitbreiden.
Politieke impact
De Britse imperialisatie had ook een drastische politieke impact op de koloniën. Door koloniale besturen op te zetten, breidden de Britten hun diplomatieke macht uit en bereikten ze een niveau van invloed dat in eeuwen niet meer was gezien. Ze waren ook in staat hun eigen wetten aan de koloniën op te leggen, lokale raden op te richten en de rechtssystemen te controleren. Dit hielp de Britten bij het creëren van een imperiale infrastructuur. Bovendien kregen ze toegang tot hulpbronnen, kapitaal en markten die hielpen hun eigen binnenlandse economie te versterken.
De Britten waren ook in staat hun cultuur en gewoonten door hun koloniën te verspreiden in pogingen hen voor zich te winnen. Dit werd gedaan door het bouwen van bruggen, de introductie van onderwijssystemen en het bouwen van transportnetwerken. In eerste instantie leken dit misschien simpele vriendelijkheden, maar sindsdien hebben ze een blijvende en diepgaande impact gehad.
De manier van denken in de koloniën veranderde drastisch. De Britten verklaarden dat ze positieve veranderingen teweegbrachten, maar in werkelijkheid werd de vrijheid van de inboorlingen beperkt. Ze hadden een hekel aan deze buitenlandse overheersing en er ontstond een verlangen naar zelfbestuur dat uiteindelijk leidde tot antikolonialistische bewegingen.
Culturele impact
Ook op cultureel vlak had de Britse imperialisatie een grote impact. Engels werd de taal van de macht, het onderwijs en de handel in de koloniën, waardoor de moedertalen langzaam werden verdrongen. Bovendien werden de Britse cultuur en gebruiken zoals het christendom, kunst, muziek, literatuur en filosofie overgenomen door de inheemse bevolking. Deze drastische veranderingen waren een schok voor de inboorlingen, maar uiteindelijk pasten ze zich eraan aan.
Bovendien was het meest bevredigende en hartverwarmende gevolg van de Britse imperialisering de commercialisering van lokale producten. Dankzij de investeringsmogelijkheden en de introductie van bedrijfssystemen kon de lokale bevolking eindelijk profiteren van de verkoop van hun producten. Deze commercialisering en de geringe culturele aanpassing leidden tot een dynamische vorm van kolonisatie, zoals sommige deskundigen suggereren.
De Britse imperialisatie had niet alleen gevolgen voor de koloniën in termen van academici, politiek, economie en cultuur, maar vormde ook de identiteit en het gezicht van de gekoloniseerde landen door het opleggen van westerse waarden en het veranderen van de machtsdynamiek.
Impact op het verzet
Het Britse imperialisme stuitte op weerstand van de westerse koloniën, die uiteindelijk overgingen in de vorm van vrijheidsbewegingen. Om dit tegen te gaan creëerde de Britse regering een militaire macht die kon helpen bij het behoud van het rijk, maar ook om zijn belangen te beschermen. Dit verzet werd niet alleen georganiseerd op basis van de burgermaatschappij, maar ook door de vorming van goed georganiseerde militaire groepen die voor onafhankelijkheid streden.
De inheemse bevolking kon echter pas na jaren van strijd onafhankelijk worden van de imperiale machten. Deze strijd resulteerde in zelfbestuur, vrijheid van belastingheffing, introductie van nieuwe wetten en de afschaffing van enkele draconische regels.
Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de geschiedenis van het Britse imperialisme was de Indiase Onafhankelijkheidsbeweging, onder leiding van Mahatma Gandhi. Het verzet tegen de Britse kolonisatie in India was enorm en het was alleen door middel van verschillende vormen van politieke en sociale agitatie dat het Indiase volk zijn rechten kon verwerven.
In een notendop heeft de Britse imperialisatie in de 19e eeuw een aantal immense veranderingen veroorzaakt, zowel essentieel als niet-essentieel.e en 20e eeuw. Er kan worden aangenomen dat dit tijdperk een groot deel van de basis heeft gelegd voor de naoorlogse onafhankelijkheid. De Britse imperialisatie zorgde ook voor zowel de introductie van een aantal mogelijkheden als de vernietiging van de inheemse bevolking. Niettemin valt de rol van het land bij het scheppen van democratieën en het helpen bij het mondialiseringsproces niet te ontkennen.
Gevolgen voor de economie
De Britse imperialisatie had verstrekkende gevolgen voor de economieën van de koloniën en voor Groot-Brittannië zelf. Een van de belangrijkste gevolgen was de verschuiving van een overwegend agrarische economie naar een industriële economie. Om dit te bereiken moest Groot-Brittannië investeren in infrastructuur zoals wegen en spoorwegen, en nieuwe technologieën introduceren. Hierdoor konden de koloniën productiever worden en profiteren van nieuwe technologieën zoals elektriciteit en kunstmest.
Een ander effect was het ontstaan van nieuwe markten. De vestiging van koloniën gaf Groot-Brittannië toegang tot nieuwe markten en hulpbronnen, wat op zijn beurt de Britse economie ten goede zou komen. Dit gold vooral voor India, waar Groot-Brittannië toegang kon krijgen tot de lucratieve Indiase thee-industrie.
De introductie van de Britse overheersing had ook een aanzienlijke impact op het belastingstelsel van de koloniën. Als onderdeel van de imperialisatie voerde Groot-Brittannië belastingen in de koloniën in en verzamelde daarmee geld van hen om zijn eigen economie te stimuleren. Dit veroorzaakte veel wrevel bij de inheemse bevolking. Hoewel dit werd gedaan met de bedoeling de lokale economieën van de koloniën te verbeteren, resulteerde het in werkelijkheid vaak in meer economische tegenspoed en ongelijkheid.
De gevolgen van de Britse imperialisering zijn tot op de dag van vandaag nog steeds zichtbaar in de vorm van ongelijkheid en onderontwikkeling
